Terima kasih kepada pihak Bernama. Untuk memahami sepenuhnya perkembangan yang sedang berlaku antara Thailand dan Kemboja, kita perlu melihat latar belakang konfliknya.

Konflik sempadan Thailand–Kemboja ini telah berlangsung berdekad-dekad, melibatkan hanya sebahagian kecil daripada 817 kilometer sempadan kedua-dua negara. Walaupun kecil dari segi geografi, impaknya sangat besar dan telah menyebabkan ratusan ribu penduduk dipindahkan, sekali gus mengganggu kestabilan rantau ASEAN.

Isu 1: Bagaimana Malaysia Terlibat?

Penglibatan Malaysia bermula apabila Perdana Menteri Thailand dan Kemboja secara bersama menjemput Perdana Menteri Malaysia untuk memainkan peranan sebagai pendamai, memandangkan Malaysia mempunyai kedudukan sebagai pemimpin kanan dalam ASEAN.

Perdana Menteri Malaysia kemudian segera berhubung dan mendapatkan sokongan ketua-ketua negara ASEAN lain seperti:

• Sultan Brunei,
• Prabowo (Indonesia),
• Bongbong Marcos (Filipina),
• Lawrence Wong (Singapura).

Malaysia menyatakan pendekatannya sejak awal — iaitu pendekatan dwilateral, di mana:

• Malaysia berperanan sebagai pemudah cara,
• manakala proses rundingan serta keputusan substantif kekal di tangan Thailand dan Kemboja.

Pendekatan ini diterima oleh semua pemimpin ASEAN, dan ia menjadi asas peranan Malaysia dalam proses damai ini.

Isu 2: Kejayaan Awal – Penghentian Serangan

Langkah pertama yang berjaya dicapai ialah persetujuan kedua-dua pihak untuk menandatangani perjanjian menghentikan serangan.

Selepas persetujuan itu dicapai, Perdana Menteri Malaysia membuat pengumuman rasmi.
Namun, aman damai tidak akan tercapai hanya dengan pengumuman — ia memerlukan siri rundingan lanjutan untuk menyelesaikan isu yang lebih besar.

Isu 3: Mesyuarat GBC Luar Biasa di Kuala Lumpur

Malaysia menjadi tuan rumah Mesyuarat Extraordinary General Border Committee (GBC) di Wisma Pertahanan.

Sewajarnya mesyuarat dipengerusikan oleh Menteri Pertahanan, tetapi kerana beliau mengiringi Perdana Menteri dalam lawatan rasmi ke Rusia, saya diminta mewakili negara untuk mempengerusi dan memudah cara rundingan selama tiga hari.

Mesyuarat turut disaksikan oleh:

• Duta Amerika Syarikat,
• Duta Besar China.

Ini memberikan legitimasi dan keyakinan antarabangsa terhadap proses damai.

Isu 4: Hasil Rundingan GBC

Beberapa perkara besar berjaya dicapai melalui konsensus:

1. Pengiktirafan peranan Malaysia sebagai pendamai.
2. Persetujuan menerima pakai pendekatan dwilateral Malaysia.
3. Penubuhan pasukan pemerhati antarabangsa (observer team).
4. Penetapan garis masa tindakan, termasuk:
   • pengeluaran senjata berat,
   • penempatan semula pasukan dari kawasan sengketa.
5. Perbincangan mengenai tempoh penglibatan Malaysia, termasuk selepas Malaysia tamat sebagai Pengerusi ASEAN pada Disember.

Parameter ini menjadi asas kepada rundingan lebih besar yang menyusul kemudian.

Isu 5: Penglibatan Amerika Syarikat

Menjelang ASEAN Summit berikutnya, Presiden Trump menyatakan minat untuk turut sama dalam usaha damai ini. Beliau menyebut pengalaman beliau dalam mendamaikan konflik lain, dan mahu menjadi sebahagian daripada proses Thailand–Kemboja ini.

Satu mesyuarat khas telah diadakan di Kuala Lumpur, di InterContinental.
Mesyuarat berlangsung dari jam 10 pagi hingga 8 malam dan dihadiri oleh:

• Menteri Luar Thailand,
• Menteri Luar Kemboja merangkap Timbalan Perdana Menteri,
• Wakil Amerika Syarikat.

Dalam mesyuarat itu:

• Malaysia mempengerusikan sesi pleno,
• sesi rundingan dwilateral berlangsung antara:
  • Malaysia–Kemboja,
  • Malaysia–Thailand,
  • AS–Kemboja,
  • AS–Thailand,
  • Malaysia–AS.

Hasil akhirnya ialah draf perjanjian damai yang dipersetujui bersama, bukan sesuatu yang baharu, tetapi lanjutan daripada kerja asas yang telah dibina Malaysia melalui GBC.

Isu 6: Sumbangan Angkatan Tentera dan Kepimpinan Teknikal Malaysia

Kejayaan ini bukan hanya disumbang oleh para Menteri. Peranan paling penting dimainkan oleh:

• Panglima Angkatan Tentera,
• Ketua Pengarah Keselamatan Negara,
• Ketua Setiausaha Kementerian,
• dan pasukan teknikal keselamatan yang terlibat secara langsung.

Mereka berjaya mengekang tekanan daripada kedua-dua negara, termasuk menyelesaikan:

• pertikaian mengenai komposisi pasukan pemerhati,
• perbezaan pandangan ketenteraan,
• tempoh penglibatan Malaysia sebagai pendamai.

Semuanya berjaya dicapai melalui dialog dan rundingan mendalam.

Isu 7: KL Accord – Bukti Keupayaan Malaysia dan Cara ASEAN

Akhirnya, keseluruhan usaha ini melahirkan KL Accord, satu pencapaian besar yang diiktiraf sebagai kejayaan diplomatik Malaysia dan ASEAN.

KL Accord membuktikan bahawa:

1. Kaedah ASEAN ialah dialog, engagement dan saling hormat.
2. Malaysia mempunyai kredibiliti sebagai pendamai serantau.
3. Kestabilan politik dan ekonomi Malaysia memainkan peranan penting membina keyakinan jiran serantau dan kuasa besar.
4. Kepimpinan Perdana Menteri dalam memilih pendekatan rundingan adalah faktor yang dihormati oleh kedua-dua pihak.

KL Accord berjaya:

• menghentikan keganasan,
• mengeluarkan senjata berat,
• menubuhkan pasukan pemerhati,
• menetapkan tempoh peranan Malaysia,
• dan kesemuanya dicapai melalui konsensus, bukan tekanan.

Penutup

Sebagai pendamai, Malaysia berunding dengan pihak yang mempunyai autoriti sah dan mandat ketika rundingan dijalankan. Walaupun ada kritikan atau pandangan luar, ia tidak mengubah hakikat bahawa:

• proses yang sukar ini berjaya distabilkan,
• persetujuan teknikal dicapai,
• dan Malaysia memainkan peranan yang amat dihargai oleh kedua-dua negara.

Bagi saya, pengalaman ini bukan saja memperkukuh hubungan serantau, tetapi juga menjadi satu pengalaman peribadi yang memberikan kepuasan dan makna kerana ia melibatkan usaha mencapai keamanan — matlamat paling mulia dalam hubungan antarabangsa.